زمینه‌های تعصب (قرآن)داشتن روحيه استكبارى در برابر توحید، انحصارطلبی، جهل، سلطه گری و کفر از عوامل زمینه ساز تعصب جاهلانه هستند. ۱ - استکباراستکبار، زمینه ساز تعصب: •«... یستکبرون ویقولون ائنا لتارکوا ءالهتنا لشاعر مجنون:چون به آنان گفته مى‌شد جز خداى يكتا معبودى نيست، تکبر مى‌ورزيدند.و مى‌گفتند: آيا به راستى ما به خاطر شاعرى دیوانه رهاكننده خدايان خود باشيم؟!». ۲ - انحصارطلبیانحصارطلبی، عامل تعصب: •«وقالوا کونواهودا او نصـری تهتدوا قل بل ملة ابرهیم حنیفـا...:و ( اهل کتاب به مردم) گفتند: يهودى يا نصرانى باشيد تا هدایت يابيد. بگو: بلكه آيين ابراهیم حق گرا را (پيروى خواهيم كرد) و او هرگز از مشرکان نبود.» •«وقالت طـائفة من اهل الکتـب ءامنوا بالذی انزل علی الذین ءامنوا وجه النهار واکفروا ءاخره لعلهم یرجعون• ولا تؤمنوا الا لمن تبع دینکم قل ان الهدی هدی الله ان یؤتی احد مثل ما اوتیتم او یحاجوکم عند ربکم...:و گروهى از اهل كتاب (عالمان آنها به پيروان خود) گفتند: به آنچه (از آيات قرآنى) بر مؤمنان فرود آمده در آغاز روز ایمان آوريد و در پايان آن کافر شويد، شايد (از دينشان) بازگردند (زيرا آنها شما را اهل بصیرت در دین مى‌دانند و با ترديد شما به ترديد مى‌افتند).و (گفتند) جز به كسى كه پيروى از دينتان دارد اطمينان نكنيد (حقيقت را نگوييد)- بگو البته هدايت، هدايت خداست- تا مبادا (معلوم شود كه ممكن است) آنچه به شما داده شده به كسى داده شود، يا (بتوانند) در نزد پروردگارتان با شما محاجّه كنند (و بالاخره اعتراف نكنيد كه مسلمان‌ها نيز مانند شما قبله و دين و كتاب حق دارند و در قیامت با شما محاجه خواهند كرد). بگو: فضل و رحمت به دست خداست، به هر كس بخواهد مى‌دهد (و ترفند شما مانع از ايمان مستعدان نمى‌شود) و خداوند (از نظر ذات و صفت) داراى وسعت، و دانا (به همه چيز) است.» ۳ - جهلجهل، زمینه ساز پیدایش تعصب: •«اذ جعل الذین کفروا فی قلوبهم الحمیة حمیة الجـهلیة فانزل الله سکینته علی رسوله وعلی المؤمنین والزمهم کلمة التقوی وکانوا احق بها واهلها وکان الله بکل شیء علیمـا:(به ياد آر) زمانى كه كافران در دل هاى خود خشم و تعصّب جاهليت نهادند (و در حدیبیه قرارداد منع پيامبر و يارانش را از مکه امضا نمودند) پس خداوند اطمينان و آرامش دل را بر رسول خود و بر مؤمنين فرو فرستاد و كلمه تقوى را ( توحید و ثبات و تسليم را) همراه آنان نمود و آنها سزاوارتر به آن و اهل آن بودند، و خداوند همواره به همه چيز داناست.». ۴ - سلطه گریمنافع مادی و سلطه گری اشراف، منشا تعصب آنان به معبودان باطل و مخالفت با آیین پیامبران: •«اجعل الالهة الـهـا واحدا... وانطـلق الملا منهم ان امشوا واصبروا علی ءالهتکم...ما سمعنا بهـذا فی الملة الاخرة ان هـذا الا اختلـق:يا همه معبودان را يك معبود كرده؟!... و اشراف و سران آنها ( قریش و مشركان از اجتماعشان عليه پیامبر ) بيرون شدند (و به يكديگر مى گفتند) كه برويد و بر معبودهاى خود ايستادگى كنيد،... ما اين (مطلب يعنى پرستيدن يك معبود نامرئى) را در آيين اخير آیین پدرانمان) نشنيده ايم، اين (ادعا) جز دروغ بافى نيست». •«قال نوح رب انهم عصونی واتبعوا من لم یزده ماله وولده الا خسارا• وقالوا لا تذرن ءالهتکم ولا تذرن ودا ولا سواعـا ولا یغوث ویعوق ونسرا: نوح گفت: پروردگارا، آنها مرا نافرمانى كردند و از كسى كه مال و فرزندش جز بر زيان (اخروى) او نيفزود (رؤسا و اشراف شان) پيروى كردند.و گفتند: هرگز خدايانتان را رها نكنيد و ابدا ودّ و سواع و یغوث و یعوق و نسر را (كه نام بتانشان در آن عصر بود) ترك نكنيد.». ۵ - کفرکفر، زمینه ساز تعصب های جاهلی: •«اذ جعل الذین کفروا فی قلوبهم الحمیة حمیة الجـهلیة...:(به ياد آر) زمانى كه کافران در دل هاى خود خشم و تعصّب جاهلیت نهادند (و در حدیبیه قرارداد منع پيامبر و يارانش را از مکه امضا نمودند) پس خداوند اطمينان و آرامش دل را بر رسول خود و بر مؤمنين فرو فرستاد و كلمه تقوی را ( توحید و ثبات و تسلیم را) همراه آنان نمود و آنها سزاوارتر به آن و اهل آن بودند، و خداوند همواره به همه چيز داناست.» ۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «زمینه‌های تعصب». رده‌های این صفحه : تعصب | موضوعات قرآنی
|